T.C.
TARIMVEORMANBAKANLIĞI
GıdaveKontrolGenelMüdürlüğü
Sayı :E-21817801-320.03.03-19697872
Konu :Üretim veİhracatPotansiyeliYüksekBitkive
BitkiselÜrünlerİçinZararlı RiskAnalizi
16.06.2025 /19697872
DAĞITIMYERLERİNE
Ülkemizde yaşanan don olayı ve olumsuzhava koşullarından kaynaklanan ürün kayıplarına istinaden,kiraz,şeftali,nektarin,kayısı, erik vb.ürünlerinçeşitliülkelerdenTürkiye’yeithalatıve/veyaithalatsonrasındabu ürünlerin diğerülkelere ihracatıyönündesektörtalepleriBakanlığımızilgili birimlerine iletilmektedir.
5996 Sayılı VeterinerHizmetleri,BitkiSağlığı,Gıda ve Yem Kanunu’nun26’ncı maddesininbirincifıkrasında“Gıda, yem vebitkisağlığıileilgiliişlemlerde, insansağlığı ve yaşamınınazami düzeyde korunmasınınsağlanabilmesiiçin,riskanalizine dayanılması zorunludur…”hükmübulunmaktadır.
5996sayılıKanun’a dayanılarak hazırlanan Bitki Karantinası Yönetmeliği’nin;7’ncimaddesinin,6’ncıfıkrasının (ğ)bendi ise“ÜlkemizeUluslararası BitkiKoruma Sözleşmesi (IPPC)kapsamında bitki ve bitkisel ürünlerin ithalatınınyapılacağıülkelerden ilk ithalatta veya bitkisağlığı şartlarınındeğişmesi durumunda, uluslararası bitki sağlığıstandartlarınauygunzararlı riskanaliziistenebilir.”hükmünüamirdir.
Ülkemizde varlığıbilinmeyenveyaihracatayönelik üretimi yapılanticariönemesahip ürünlerde kayıplarayolaçabilecekolanzararlıorganizmalarınbulunduğuülkelerden,buzararlıorganizmalarınkonukçusuolanbitkivebitkiselürünlerinithalatındabitkisağlığıtedbirleriuygulanmaktadır.Bukapsamdasondönemde, Xylellafastidiosa,CandidatusLiberibacterspp.,Diaphorinacitri,Aulacaspistubercularis,DysmicoccusneobrevipesveMilviscutulusmangiferaegibizararlıorganizmalarınbulunduğuMısır,İsrailveİrangibiülkelerden,buzararlıorganizmalarınkonukçusu olanürünlerin ithalatındaçeşitli kısıtlamalar vebitkisağlığı önlemleriuygulanmıştır.
Türkiye’nindünya kirazüretimalanı veüretim miktarısıralamasındailksıradayer alması,kirazınen önemliihraç ürünlerimizden biri olmasıvebirçokülkeyekirazihracatı için devamedenzararlı riskanalizi veprojeçalışmalarınınbulunması;Ülkemizeithaledilmekistenenkiraz,badem,erik,kayısı,şeftali, nektarinürünlerininüretildiğiülkelerdendahaönceithalatyapılmamış olması veyadahaönceithalatyapılmış olsadahi bitkisağlığı şartlarınındeğişmişolması;buürünlerinülkemizdegeniş alanlardaticariolaraküretimininvebuna bağlıolarak önemli orandaihracatınınyapılıyorolmasınedeniyle bahsedilen bitkisağlığırisklerigöz önüne alındığında,BitkiKarantinasıYönetmeliğikapsamındazararlı organizmalarınülkemizebulaşmasınınve yayılmasının önlenmesi amacıyla olumlusonuçlananbirZararlıRiskAnalizi(ZRA)çalışmasıyapılmamışülkelerdenbahsekonuürünlerin ithalatı uygun değerlendirilmemektedir.
Diğertaraftankiraz,badem,erik,kayısı,şeftali,nektarinürünlerininenönemlizararlılarındanolanŞarka Virüsünün(Plumpox potyvirus,PPV)ürünlerdekalite/kantitekaybınaveyoğun enfeksiyonlarda%100’evaranoranlardazararayolaçması,Prunus türlerinin tohumları iletaşındığınadairraporların olmasınedeniylebu ürünlerinithalatınıntalep edilmesihalindeöncelikledetaylızararlı risk analizi çalışması yapılması gerekmektir.
Bukapsamda kiraz, erik,kayısı, şeftali,nektaringibiürünlerininülkemizeithalatındanönceihracatçıülke ileZRA sürecininbaşlatılması;Bakanlığımızcabu ürünleringöndericiülkede bulunanzararlıorganizmalaraçısındanbitkisağlığıvekarantinariskleriyönüyledeğerlendirilmesigerekmektedir.Bakanlığımızcayapılacakbu değerlendirmesonrasında söz konusuürünlerin ithalatının belirli bitkisağlığı şartlarına göreuygun bulunması durumunda Bakanlığınız ile ilgiliMüdürlüklerimizbilgilendirilecektir.
Belirtilen ürünler baştaolmaküzere,ülkemizaçısındanüretimveihracatpotansiyeli yüksek olan ürünlerin diğerülkelerden ithalatıiçinilgiliMüdürlüklerimizebaşvuruyapılmasıhalinde,gönderici (İhracatçı)ülkelerinzararlıorganizmalaryönüyledeğerlendirilmesiniteminenZRAsürecininbaşlatılması için tarafımıza bilgiverilmesiistenmiştir.
ZRAsüreciolumlusonuçlanmayanürünleregirişizniverilmeyeceğiiçinkiraz, erik,kayısı, şeftali,nektarinve ülkemiztarımıveihracatıiçinönemarzeden diğer bitkiselürünleriçinticaribağlantılaryapılmadanöncemutlakaöncelikle“ZararlıRiskAnalizi”talepedilmesigerektiğihususundafirmaların ve Gümrük Müdürlüklerininbilgilendirilmesi hususunda;
Bilgilerinizivegereğiniarzederim.
Fatih KAYA
GenelMüdürV.
TicaretBakanlığına Strateji Geliştirme Başkanlığına
